Cỏ sống hàng năm, thân mảnh, màu hồng tím, phần dưới mọc bò, phần nhiều cành, phần trên đứng nghiêng cao độ 20cm, toàn cây có lông rậm, bẻ ra có mủ trắng.

ĐẠI PHI DƯƠNG 大飛楊

Euphorbia hirta Linn.

Tên Việt Nam: Cỏ sữa (lớn lá), Cỏ sữa lông, Cỏ nhả mực (Thái).

Tên khác: Phi dương thảo, Đại nhũ trấp thảo, Nãi tử thảo, Cửu oa thảo.

Tên khoa học: Eophorbia hirta L., Var., Typica L., C. Wheeler (Euphorbia hirta Linn).

Họ khoa học: Euphorbiaceae.

Mô tả: Cỏ sống hàng năm, thân mảnh, màu hồng tím, phần dưới mọc bò, phần nhiều cành, phần trên đứng nghiêng cao độ 20cm, toàn cây có lông rậm, bẻ ra có mủ trắng. Lá mọc đối, phiến lá hình trái xoan, dài 1,5-4cm, rộng 0,7-1,2cm, mép khía răng cưa nhỏ. Lá kèm rất bé. Cụm hoa dầy đặc mọc thành ngù hình cầu ở kẽ lá, quanh năm đều có hoa màu vàng lục hay tía hồng. Quả nang màu trắng, hình trứng có 3 cạnh. Hạt hình trứng hay có 4 cạnh. Hoa quả tháng 4-11.

Phân biệt: Cần phân biệt với cây cỏ Sữa nhỏ (Euphorbia thymifolia Linn) (Xem: Thiên căn thảo).

Địa lý: Cây mọc hoang dại ở trong vườn, đồi, ruộng, khắp nơi trong nước Việt Nam.

Thu hái, sơ chế: Thu hái vào mùa hè thu rửa sạch phơi khô cất dùng.

Phần dùng làm thuốc: Toàn cây.

Tính vị: Vị hơi cay. Tính hơi lạnh.

Tác dụng: Thanh nhiệt, giải độc, khư phong, giải ngứa, thông sữa.

Chủ trị:

+ Trị viêm ruột, kiết lỵ, viêm da, thấp chẩn, ngứa ngoài da.

Liều lượng: Dùng khô 15-30g. Sắc uống. Dùng tươi lấy nước cốt đắp ngoài da.

Kinh nghiệm dân gian:

1- Chữa kiết lỵ, dùng Cỏ sữa lá lớn 100g, rau Sam 80gr sắc uống ngày 3 lần trong 1 ngày.

2- Lợi sữa, dùng cỏ Sữa lá lớn 100gr, hạt cây Bông gạo sao 40gr. Sắc uống hoặc nấu cháo lấy gạo ăn.

3- Giã nát đắp lên nơi lở, mụn nhọt, hắc lào hoặc nấu nước rửa.

Ngộ độc: Toàn cây có chất độc, khi ăn phải nhiều sẽ gây ra ỉa chảy, gây xót xa đối với niêm mạc dạ dày. Súc vật ăn cây này với liều 1gr cây khô cho 1 kg thể trọng thì cũng bị ngộ độc. Lúc đầu tim đập nhanh, sau chậm lại và chết do ngừng hô hấp.

Giải độc: Theo phương pháp giải độc cấp tính chung, có thể dùng đơn thuốc giải độc sau: Cam thảo 9g, Kim ngân 12g. Sắc uống.

Kiêng kỵ: Ở Việt Nam có dùng cây này trong một công thức chữa lỵ. Cần dùng đúng liều lượng chỉ dẫn.

KHẢO LUẬN