QUYẾT MINH TỬ

Trị mắt đau sưng đỏ, chói mắt, sợ ánh sáng, chảy nước mắt, mắt quáng gà (thong manh) hoặc nhức đầu thuộc phong nhiệt, vùng thái dương.

QUYẾT MINH TỬ   決 明  子

Cassia angustifolia Vahl.

Tên thuốc: Semen Sennae.

Tên khoa học:  Cassia angustifolia Vahl. Hoặc Cassia acutifolia Delile.

 Bộ phận dùng: hạt.

 Tính vị: ngọt, đắng, tính hơi hàn.

 Qui kinh: Vào kinh Can và Đại trường.

 Tác dụng: thanh nhiệt ở can và làm sáng mắt. Trừ phong và thanh nhiệt, thăng tán phong nhiệt, nhuận trường.

Chủ trị: Trị mắt đau sưng đỏ, chói mắt, sợ ánh sáng, chảy nước mắt, mắt quáng gà (thong manh) hoặc nhức đầu thuộc phong nhiệt, vùng thái dương.

- Can hỏa nội động bốc lên trên hoặc phong và nhiệt bên ngoài xâm nhập biểu hiện như mắt đau, đỏ và sưng và sợ ánh sáng: Dùng  Quyết minh tử với Cúc hoa, Tang diệp, Chi tử và Hạ khô thảo.

- Táo bón do khô ruột: Dùng một mình Quyết minh tử.

- Can dương vượng biểu hiện như hoa mắt, chóng mặt và mờ mắt: Dùng  Quyết minh tử với Chi tử, Câu đằng và Mẫu lệ.

- Can Thận âm hư biểu hiện như mờ mắt và đục thuỷ tinh thể: Dùng  Quyết minh tử với Sa uyển tử, Bạch tật lê, Nữ trinh tử và Câu kỷ tử.

Kiêng kỵ: Nếu không phải huyết nhiệt âm hư mà có ngoại tà phong hàn thì cấm dùng.

Liều lượng 3g - 9g.

Đơn thuốc kinh nghiệm: Trị đau mắt đỏ có màng: Quyết minh tử, Thạch quyết minh, Hoàng cầm, Cam cúc hoa, Cam thảo, Xích thược, Thạch cao, Khương hoạt, Mộc tặc thảo, Mạn kinh tử, tán bột, cho nước lã vào sắc lên mà uống Quyết Minh Tử Tán - Thẩm Thị Tôn Sinh Thư):

Tham khảo:

. Hạt thì phần nhiều đi xuống, duy chỉ có Quyết minh tử là vị tuy mặn, nhưng khí bẩm sinh lại thanh dương (mát và đi lên), có thể giáng có thể thăng, đó là đặc điểm của Quyết minh tử.

 . Quyết minh tử với Thanh tương tử công dụng như nhau. Nhưng Thanh tương tử thiên về đi xuống, đau mắt đỏ do Can hỏa bốc lên từ trong thì có thể dùng được. Quyết minh tử hay về tuyên tán, đau mắt đỏ do phong nhiệt từ ngoài xâm nhập vào thì nên dùng. Cốc tinh thảo cũng là vị thuốc tán phong nhiệt, trị phong nặng hơn nhiệt, Quyết minh tử trị nhiệt nặng hơn phong (Đông dược học thiết yếu).