CHANH BÌ

Chọn vỏ quả vào tháng 8 phơi nắng cho khô, vỏ quả trơn bóng.

CHANH BÌ   橙 皮

Citrus aurantium Lin.

Tên Việt Nam: Vỏ trái cam chanh

Tên khác: Kim cầu bì, Hộc xác bì (Hòa Hán Dược Khảo) Chanh quả bì, Toàn đăng, Cây đầu đăng, Bì đầu đăng (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).

Tên khoa học: Citrus aurantium Lin.

Họ khoa học: Rutaceae.

Mô tả: Xem: Cam tử

Thu hái:  Chọn vỏ quả vào tháng 8 phơi nắng cho khô, vỏ quả trơn bóng.

Phần dùng làm thuốc: Vỏ của trái.

Tác dụng: Kiện vị, kích thích tiêu hóa.

Chủ trị: Làm giấm tương, mùi thơm, tán ác khí ở trường vị, tiêu thực, hạ khí, khử phong khí phù lên ở trường vị.

Tính vị: Vị đắng, tính cay ấm, không độc.

Liều dùng: 1-1,15g.

Kiêng kỵ: Vị dịch nhiều, phản Nam tinh.

Cách dùng: Sắc uống hoặc ngâm rượu.

Bảo quản: Để nơi khô ráo.

Đơn thuốc kinh nghiệm:

+ Trị trĩ sang sưng đau, dùng vỏ Cam chanh khô phơi gió đã 1 năm, đốt than trong thùng xông nơi trĩ (Trích Yếu Phương).

+ Làm cho khoan khoái trong lồng ngực, tiêu độc rượu, dùng vỏ Cam chanh 2 cân, xắt lát, Gừng sống 150g, xắt, giã nát, bột Cam thảo 30g, bột Đàn hương 15g, trộn làm bánh nhỏ, mỗi lần ăn một cái với nước muối ( Hương Chanh Thang - Kỳ Hiệu Lương Phương).

Tham khảo:

. Cam cho xác của trái gọi là ‘Chanh tử nhục’ có vị chua, tính lạnh, không độc, vắt ra rửa sạch chất chua, xắt ra trộn muối,  mật, ngâm để ăn. Trị thấy thức ăn là nôn mửa, ác khí phù phong lên trong trường vị.

. Cam cho hạt của trái gọi là ‘Chanh tử hạch’ trị mặt bị xạm đen, nổi phấn như mốc, sần sùi, Tán hạt tươi nhưng phải bóc vỏ ngoài đi, xức hàng đêm.

. Cây cho rễ gọi là Chanh căn, có vị ngọt chua, không độc, trị đởm hỏa, bênh trong dạ dày, nôn mửa, có tác dụng  thanh nhiệt, giải khát, ung nhọt, không nên ăn nhiều, dùng nhiều quá sinh bức rức khó chịu.

. Cây Cam cho lá gọi là ‘Chanh thụ diệp’ lá thơm có tác dụng  kích thích tiêu hóa, xắt nhỏ, bóp với thịt gà ăn thơm, dễ tiêu, khi dùng phải bỏ cuống, gân to ăn mới tốt.

. Ăn Cam nhiều tổn thương tới Can khí, sinh hư nhiệt. Ăn với thịt Rái sinh chóng mặt xoàng đầu, lợm mửa (Thực Tính Bản Thảo).