DỮU

Cây to, cao 10-13m. Vỏ đôi khi để toát ra một chất gôm. Cành có gai nhỏ mọc đứng ở kẽ lá, có lông, rồi nhẵn.

DỮU   柚

Citrus grandis (Linn) Osbeck.

Tên khác: Hồ cam (Đường Bản Thảo) Chục, Điều (Nhĩ Nhã), Xú tranh (Thực Tính Bản Thảo) Châu loan, Mật đồng, Hương loan, Sái, Giả, Lôi dữu, Xú dữu, Sa điền dữu, Văn đán (Cương Mục), Bưởi, Bòng (Việt Nam)

Tên khoa học: Citrus grandis (Linn) Osbeck (Citrus decumana Murr).

Họ khoa học: Rutaceae.

Mô tả: Cây to, cao 10-13m. Vỏ đôi khi để toát ra một chất gôm. Cành có gai nhỏ mọc đứng ở kẽ lá, có lông, rồi nhẵn. Lá hình trái xoan tù 2 đầu, nguyên, dai, vào khoảng 8 đôi gân bên, gân nhỏ chỉ rõ và lồi ở mặt dưới, nhất là ở trên sống giữa. Hoa mọc thành 6-10 hoa, cuống hoa có lông, lá bắc hình vạch, có lông. Hoa trắng to rất thơm. Đài nhị rời, ngắn bằng nửa các cánh hoa. Đĩa dày. Bầu hình cầu, có lông, vòi dài, đầu nhụy hình đầu, to. Quả ít nhiều hình cầu, đôi khi to bằng đầu người, cùi rất dầy, màu thay đổi theo từng loại Bưởi, có khi vàng nhạt, có khi hồng nhạt, bên trong thường có 12 múi, cơm quả chua. Cây mầm không có màu. Ra hoa tháng 1-2, có quả từ tháng 7-12.

Địa lý: Cây được trồng khắp nơi trong nước Việt Nam.

Thu hái: Lá thu hái quanh năm, dùng tươi. Vỏ quả thu hái khi quả đã già, phơi khô.

Phần dùng làm thuốc: Lá, vỏ quả, dịch quả, hoa.

Tác dụng : Lá: Tán hàn, tán khí, thông kinh lạc, giải cảm, đuổi phong tiêu đàm, tiêu thực, hoạt huyết, giảm đau.

Vỏ quả: Trừ phong hóa đàm, tiêu báng, phá khí.

Tính vị:

1. Lá: Vị đắng the, mùi thơm. Tính ấm.

2. Vỏ quả: Vị cay, mùi thơm. Tính bình.

Chủ trị: Trị cảm nhức đầu, dùng từ 2-12g lá tươi nấu nước xông, có thể kết hợp với các loại khác. Chữa ho có đàm, đau bụng, đầy hơi, ăn uống khó tiêu, dùng 1-9g vỏ quả sắc uống.  Hạt bưởi bỏ vỏ ngoài, nướng chín đen thành bột, bôi chữa chốc lở da đầu ngày 2 lần, trong 2-3 ngày.

+ Bột than hạt bưởi chữa chốc da đầu rất có hiệu quả. Người ta chế  bằng cách bóc vỏ cứng của Hạt bưởi bên ngoài, rồi xâu vào sợi dây thép đem đốt cháy, không được đốt cháy thành tro, để hạt cháy đen nhưng vẫn giữ nguyên hình hạt, nghiền thành bột. Khi dùng, rửa chổ chốc lở bằng nước đun sôi để nguội, thấm khô nước và mủ. Bột hạt bưởi rắc lên chỗ bị chốc. Ngày rắc 2 lần. Sau 2-3 ngày chốc sẽ khô và độ một tuần lễ sẽ khỏi. Rất hay (Thuốc Hay Tay Đảm)

Kiêng kỵ: Suy nhược do Can hỏa cấm dùng.