HOÀNG KINH

Cây gỗ nhỡ, cao 5-7m, cành hình vuông các cành non tròn, phủ lông dày và mịn, màu xám nâu. Lá kép 3-5 lá chét, mọc đối hình trái xoan hay hình mũi mác

HOÀNG KINH     黃 荊

Vitex negundro Linn.

Tên Việt Nam: Ngũ trảo, Chân chim, Quan âm.

Tên khác: Ngũ chỉ cam, Bố kinh, Kinh, Kinh điều.

Tên khoa học: Vitex negundro Linn.

Họ khoa học: Verbenceae.

Mô tả: Cây gỗ nhỡ, cao 5-7m, cành hình vuông các cành non tròn, phủ lông dày và mịn, màu xám nâu. Lá kép 3-5 lá chét, mọc đối hình trái xoan hay hình mũi mác, có mũi ở đầu, gốc thuôn mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông trắng bạc, lá chét giữa lớn hơn các lá khác, mép lá nguyên. Hoa họp thành chùy ở ngọn cành hay ở nách lá phía trên phủ lông trắng xám hay xám nâu. Hoa màu lam tía, hoặc tím nhạt, tràng hình môi. Quả hạch hình cầu nhỏ, khi chín màu nâu thẫm. Vò lá ngủi có mùi thơm nhẹ. Ra hoa quả vào tháng 5-7.

Địa lý: Cây mọc hoang và được trồng nhiều nơi trong nước.

Thu hái, sơ chế: Vỏ cây thu hái vào mùa xuân, quả thu hái vào mùa thu. Phơi khô cất dùng.

Phần dùng làm thuốc: Hạt (gọi là Hoàng kinh tử), rễ (gọi là Hoàng kinh căn), Vỏ cây (gọi là Hoàng kinh bì), lá cây (gọi là Hoàng kinh diệp).

Tính vị:

1- Hạt có vị đắng hơi cay, tính bình.

2- Lá có vị đắng the, mùi thơm, tính ấm.

3- Rễ có vị đắng ngọt, tính bình.

Tác dụng : Trừ phong, khử đàm, giảm ho, tiêu thực, lợi tiểu, tiêu trướng, thuận khí.

Chủ trị:

1- Hạt: Trị cảm ho đau đầu, tiêu hóa kém, nấc cụt, sình bụng, viêm ruột, ngứa ngoài da.

2- Lá: Trị cảm mạo, nhức đầu, ho nghẹt mũi (nấu nước xông), sắc uống hoặc đêm nhuyễn rịt chữa phong thấp đau nhức, thần kinh tọa, bế kinh đau bụng.

3- Rễ: Trị phong thấp phát sốt uống làm ra mồ hôi, giảm ho. Phong thấp khớp, cảm mạo đau đầu, ho.

Liều dùng: Hạt: 2-15g. Lá: 4chỉ-30g. Dùng bên ngoài tùy ý.

Đơn thuốc kinh nghiệm:

1- Chữa cảm mạo, nhức đầu sổ mũi, nóng sốt, dùng Hoàng kinh 100gr, lá Bưởi 40gr, lá Cam 40gr, lá Chanh 20gr, lá Sả 20gr, lá Ngải cứu 20gr. Sắc lấy nước xông (Kinh Nghiệm Dân Gian).

2- Đau thắt lưng, viêm khớp: Dùng lá hoặc rễ sắc uống, bên ngoài giã nát lá rịt vào (Kinh Nghiệm Dân Gian).