BÀI THUỐC TIÊU ĐẠO

CÁC BÀI THUỐC TIÊU BĨ HÓA TÍCH

CHỈ THỰC ĐẠO TRỆ HOÀN

Xuất xứ: “ Nội ngoại thương biện hoặc luận”

- Tiêu đạo tích trệ, thanh lợi thấp nhiệt

Vị thuốc	Liều lượng	Tính năng
Đại hoàng（大黄）	40g	Tả hạ, tiêu tích trệ, phá khí, tả thấp nhiệt (quân)
Chỉ thực	20g	Hành khí tán kết, dẫn trệ (quân)
Hoàng liên（黄连）	12g	Thanh nhiệt táo thấp (thần)
Hoàng cầm	12g	Thanh nhiệt táo thấp (thần)
Phục linh（茯苓）	12g	Dẫn thấp hạ hành (tá, sứ)
Trạch tả（泽泻）	8g	Dẫn thấp hạ hành (tá, sứ)
Bạch truật（白术）	12g	Kiện tỳ táo thấp (tá, sứ)
Thần khúc	20g	Tiêu thực hòa vị (tá, sứ)

Cách dùng: Tán bột làm hoàn, mỗi lần uống 6-12g/ngày 2 lần. Có thể dùng thuốc thang theo liều lượng thích hợp.

Ứng dụng lâm sàng: Chữa nhiễm trùng, nhiễm độc thức ăn gây đau bụng, đầy trướng bụng, kiết lỵ hay ỉa chảy, mót rặn hay đại tiện táo, nước tiểu vàng ít, rêu lưỡi bẩn dính, vàng dày, mạch trầm hữu lực.

CÁC BÀI THUỐC TIÊU BĨ HÓA TÍCH

Tỳ vị hư thức ăn gây tích trệ, tức bụng, đầy trướng thành khối, thường phải dùng các vị thuốc có tác dụng hành khí tiêu bĩ như Chỉ thực, Hậu phác phối hợp với thuốc kiện tỳ tiêu thực như Bạch truật, Phục linh.

CHỈ THỰC TIÊU BĨ HOÀN

Xuất xứ: “ Lan thât bí tàng”

- Tiêu bĩ mãn, kiện tỳ vị

Vị thuốc	Liều lượng	Tính năng
Chỉ thực（枳	20g	Hạ khí tiêu bĩ (quan)
Hậu phác （厚朴）	16g	Tiêu trướng trừ bĩ mãn (thần)
Bán hạ chế（半夏制）	12g	Hòa vị tiêu bĩ tắc, táo thấp hóa đàm
Hoàng liên（黄连）	20g	Thanh nhiệt táo thấp
Can khương （干姜）	4g	Trừ hàn, giải bĩ kết (kết hợp với Hoàng liên)
Mạch nha（麦芽）	8g	Tiêu thực tích
Đảng sâm（党参）	12g	Bổ ích tỳ thổ
Bạch truật（白术）	8g	Kiện tỳ vị, trừ thấp
Phục linh（茯苓）	8g	Kiện tỳ thẩm thấp
Cam thảo chích（灸甘草）	8g	Điều hòa các vị thuốc

Cách dùng: Tán bột làm thành hoàn, mỗi lần uống 12g, ngày 2 lần, uống sau khi ăn.

Ứng dụng lâm sàng:

-          Chữa chứng vùng thượng vị đầy trướng, thành khối, ăn không tiêu, người mệt mỏi, đại tiện không thông, rêu lưỡi trắng dày, mạch huyền.

-          Chữa sa dạ dày, viêm dạ dày, đầy bụng nôn mữa. Nếu thiên về hàn thì bỏ Hoàng liên thêm Ngô thù du 8g (nhiệt bỏ can khương)

-          Bài này còn chữa viêm phế quản mạn tính, đàm nhiều, suyễn. Nếu không muốn ăn, người mệt mỏi bỏ Hoàng liên, thêm Trần bì, Sa nhân, là các vị kiện tỳ trừ đàm.

CÁC BÀI THUỐC TIÊU THỰC ĐẠO TRỆ

CÁC BÀI THUỐC TIÊU ĐẠO

-          Dùng để chữa các chứng do đồ ăn bị ứ trệ vì ăn nhiều chất đạm, bột mỡ... lâu ngày gây thành cácchuwngs thực tích, chứng bĩ tích thành khối.

-          Trên lâm sàng, thuốc tiêu đạo được chia thành 2 loại: loại tiêu hóa thức ăn bị trở trệ (tiêu thực đạo trê) và loại tiêu bĩ hóa tích.

-          Nếu do tỳ vị hư, không tiêu hóa được đồ ăn thì dùng các bài thuốc kiện tỳ. không nên nhầm lẫn các bài thuốc tiêu đạo với các bài thuốc tả hạ, các bài thuốc tiêu đạo tác dụng hòa hoãn, các bài thuốc tả hạ tác dụng mạnh dùng cho các chứng bệnh cấp cứu; tuy vậy trong một số trường hợp tích trệ thức ăn dùng thuốc tiêu đạo không đỡ vẫn phải thêm một số vị thuốc tả hạ để đưa đồ ăn tích trệ ra ngoài.

CÁC BÀI THUỐC TIÊU THỰC ĐẠO TRỆ

   Đồ ăn tích trệ dẫn đến bụng đầy tức, ở, đau bụng, ỉa chảy. Nếu đồ ăn tích trệ kém tỳ hư thì dùng thuốc tiêu đạo với thuốc kiện tỳ.

KIỆN TỲ HOÀN

Xuất xứ: “Chứng trị chuẩn thằng”

- Kiện tỳ hòa vị, lý khí tiêu đạo

Vị thuốc	Liều lượng	Tính năng
Bạch truật（白术）	60g	Bổ ích tỳ vị, lý khí vận trệ, thanh thấp nhiệt
Đảng sâm	20g	Bổ ích tỳ vị, lý khí vận trệ, thanh thấp nhiệt
Bạch linh（茯苓）	40g	Bổ ích tỳ vị, lý khí vận trệ, thanh thấp nhiệt
Sơn dược	40g	Bổ ích tỳ vị, lý khí vận trệ, thanh thấp nhiệt
Chính thảo（灸甘草）	12g	Bổ ích tỳ vị, lý khí vận trệ, thanh thấp nhiệt
Hoàng liên（黄连）	10g	Thanh nhiệt giải độc, trừ thấp
Mộc hương （木香）	20g	Lý khí hòa vị
Thần khúc	20g	Tiêu thực, lý khí
Sa nhân（砂仁）	20g	Lý khí hòa vị
Sơn tra（山楂）	20g	Lý khí tiêu thực, tiêu nhục
Nhục đậu khấu	40g	Lý khí tiêu thực, hòa vị
Trần bì（陈皮）	40g	Kiên tỳ, lý khí hòa vị
Mạch nha（麦芽）	20g	Kiên tỳ, hòa vị tiêu thực

Cách dùng: Tất cả tán thành bột mịn luyện mật làm hoàn, mỗi lần 10g, ngày 3 lần.

Ứng dụng lâm sàng: Chữa kém ăn, chậm tiêu, đầy bụng, ỉa chảy mãn tính, viêm đại tràng mạn, sa dạ dày.

BẢO HÒA HOÀN

Xuất xứ: “Đan khê tâm phấp”

- Tiêu thực hòa vị

Vị thuốc	Liều lượng	Tính năng
Sơn tra（山楂）	60g	Tiêu thực tích, tiêu nhục (quân)
Thần khúc	20g	Tiêu tích dẫn trệ (thần)
La bặc tử	10g	Tiêu thực hạ khí (thần)
Trần bì（陈皮）	10g	Hành khí tiêu đàm (tá)
Bán hạ chế（半夏制）	30g	Tiêu đàm chỉ khái (tá)
Phục linh（茯苓）	30g	Kiên tỳ thẩm thấp (tá)
Liên kiều	10g	Thanh nhiệt tán kết (sứ)

Cách dùng: Tán bột, trộn đều, luyện mật làm hoàn, mỗi lần uống 6g-12g, ngày 2 lần. Có thể dùng dạng thuốc thang theo liều lượng thích hợp.

Ứng dụng lâm sàng:

-          Chữa chứng ứ trệ thức ăn xuất hiện triệu chứng: ngực bụng đầy tức, đau bụng, ợ hơi, ợ hăng, đại tiện lỏng, rêu lưỡi vàng, mạch hoạt.

-          Chữa trẻ em cam tích, trẻ em tiêu chảy, viêm dạ dày mãn tính.

-          Chữa chứng ho của trẻ em, nhiễm khuẩn đường dẫn mật, nôn mữa do tác động thần kinh, mề đay trẻ em.